BXĐT - 75 năm qua, kể từ khi thành lập Đảng bộ huyện Bát Xát, Nhân dân các dân tộc huyện Bát Xát  luôn nhớ và tri ân những người cộng sản mẫu mực, kiên cường, đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và của Nhân dân; luôn nêu cao phẩm chất đạo đức cách mạng, chí khí kiên cường, bất khuất trước kẻ thù; trung thành vô hạn với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của giai cấp và của dân tộc; lạc quan tin tưởng vào tương lai và sự tất thắng của cách mạng và ông Phạm Cao Sáng, Trưởng Ban Cán sự Đảng đầu tiên của huyện Bát Xát là một trong những người như thế.
 
    Ông Phạm Cao Sáng, (Phạm Cao Xế) sinh ngày 4/4/1922, trong một gia đình có truyền thống cách mạng tại xã Đông Các, huyện Đông Quan, tỉnh Thái Bình. Tháng 8/1945 ông bắt đầu tham gia trong đội thanh niên cứu quốc cướp chính quyền tại thị xã Thanh Hóa; đến tháng 12/1946 làm tình báo viên trong Ban phòng mật Tỉnh ủy Thái Bình. Là người có tác phong nhanh nhẹn, tháo vát, giản dị, khiêm tốn, lại có nhiều thành tích trong mọi hoạt động, ngày 30/12/1946 ông vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Tháng 6/1947 ông được giao phụ trách công tác Mặt trận Việt Minh của liên xã Tống Lễ, tỉnh Thái Bình. Tháng 1/1948 ông trúng cử vào Huyện ủy Thái Minh công tác trong Ban Tổ chức Đảng. Nhưng ngay sau đó ông đã được Trung ương điều động lên Tây Bắc công tác. Trên đường đi, ông đã được tham gia học bổ túc lớp Huyện ủy viên, tại Phú Thọ. Đến tháng 5/1948 ông là Đội trưởng Đội Công tác A, hoạt động ở khu vực Phố Ràng. Là người chịu đựng gian khổ, hoạt động cả trong lòng địch ông đã tạo dựng được cơ sở cách mạng trong đồng bào các dân tộc Thổ, Mán... xây dựng được lực lượng du kích phối hợp với bộ đội chủ lực làm công tác địch vận, bảo vệ an toàn đường giao thông vào căn cứ du kích của tỉnh Lào Cai. Do lập được nhiều chiến công trong hoạt động cách mạng, tạo dựng sự tín nhiệm của tổ chức; tháng 3/1949 ông được đảm nhận chức vụ Trưởng Ban Cán sự Đảng huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Trong quá trình công tác ông đã khắc phục mọi khó khăn, bền bỉ gây dựng cơ sở cách mạng trong đồng bào các dân tộc Nùng, Mán; phát động phong trào Nhân dân đấu tranh ở các xã Xuân Quang, Bảo Nhai; phối hợp với mặt trận Sông Thao xây dựng căn cứ cách mạng. Khi địch càn quét, mặc dù bản thân bị thương nhưng ông vẫn bình tĩnh, sáng suốt lãnh đạo du kích và bộ đội địa phương bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhân dân.
    Tháng 10/1949, ông Phạm Cao Sáng được Tỉnh ủy Lào Cai điều động làm Trưởng Ban Cán sự Đảng, kiêm Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chính kháng chiến huyện Bát Xát. Có thể nói đây là thời điểm vô cùng khó khăn khi thực dân Pháp và giặc ngoại xâm liên tục tấn công lên các khu vực trên địa bàn toàn huyện như: Phìn Ngan, Tả Ngảo, Mường Hum, Y Tý...; trong khi bọn thổ ty phản động liên tục có những hành động chống phá cách mạng. Trước tình hình đó, ông đã cùng với 2 đồng chí trong Ban Cán sự Đảng lãnh đạo cán bộ, gây dựng cơ sở trong đồng bào dân tộc; phát triển lực lượng, chủ động xây dựng phong trào cách mạng, kết nạp đảng viên mới, trong đó đồng chí Lù Dín Siềng là người đầu tiên của huyện Bát Xát vinh dự được Ban Cán sự kết nạp vào Đảng.
    Với lòng nhiệt huyết, tài năng, tầm nhìn chiến lược, ông Phạm Cao Sáng đã cùng các đồng chí trong Ban Cán sự Đảng huyện lãnh đạo quân và dân các dân tộc huyện Bát Xát đánh đuổi giặc ngoại xâm, giải phóng Bát Xát khỏi ách đô hộ của thực dân, đế quốc. Bát Xát được giải phóng, Ban cán sự Đảng do ông phụ trách tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ ở địa phương; thường xuyên giáo dục Nhân dân nêu cao tinh thần cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù; tăng cường bồi dưỡng lập trường giai cấp, ý thức cảnh giác cho bộ đội địa phương cùng đơn vị chủ lực của tỉnh trong nhiệm vụ tiễu phỉ, bảo vệ địa phương; động viên nhân dân các dân tộc tích cực tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm; đóng góp sức người, sức của phục vụ các chiến dịch đánh Pháp, tiễu phỉ, xúc tiến xây dựng chi bộ xã. 
Tháng 5/1951, ông được Tỉnh ủy Lào Cai điều động về phụ trách công tác sản xuất, thuế khoán, thuế nông nghiệp, tiễu phỉ, rồi Trưởng Ty Công an. Đến tháng 11/1957, ông được điều động về tỉnh Quảng Ninh… Tháng 10/1984 ông nghỉ hưu theo chế độ tại Quảng Ninh.
 
    Chúng tôi có dịp gặp ông trong những ngày cuối xuân 2024 tại nhà riêng ở thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh; nơi ông nghỉ hưu sau những năm tháng hoạt động cách mạng, công tác tại tỉnh Lào Cai và Quảng Ninh. Giờ đây dù sức khỏe không được tốt, giọng nói được không tròn, nhưng khi nhắc về thời gian hoạt động cách mạng, xây dựng cơ sở chính trị tại huyện Bát Xát mắt ông hoe đỏ, rồi tất cả những ký ức dường như đã ùa về trong tâm trí của người chiến sĩ cách mạng kiên trung, cán bộ lão thành năm nay đã 102 tuổi đời, 78 năm tuổi Đảng. Từ những cái tên như: Hồ Vàng Páo, Mạnh Hùng, Đỗ Thanh Thủy, Lù Dín Siềng... những địa danh như: Nhạc Sơn, Mường Hum, Tả Ngảo, Phìn Ngan, Trịnh Tường, Y Tý.... được ông nhắc tới bằng giọng nói run run, mắt ngấn lệ khiến tất cả những người ngồi trong khán phòng đều xúc động. Có lẽ với ông thời gian cống hiến cho sự nghiệp cách mạng tại huyện Bát Xát là những ký ức, kỷ niệm sâu sắc nhất trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình. Để rồi giờ đây dù ở cái tuổi “xưa nay hiếm” ông vẫn đau đáu một lòng nhớ về Bát Xát như quê hương thứ 2 của mình. 
    Ghi nhận sự đóng góp của ông cho sự nghiệp cách mạng nước nhà, năm 1961 ông vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh thưởng Huân chương kháng chiến Hạng Nhì vì đã có công lao trong cuộc kháng chiến lâu dài và anh dũng của dân tộc; năm 1985 Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Trường Chinh tặng Huân chương kháng chiến Hạng Nhất vì đã có công lao trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước; giấy khen của Bộ trưởng Bộ Nội Thương năm 1974, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Để tri ân những đóng góp của ông cho sự nghiệp cách mạng, đặc biệt ông lại là người đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của Đảng bộ huyện Bát Xát ngày nay. Hàng năm, Huyện ủy Bát Xát đều cử đoàn cán bộ đến thăm hỏi sức khỏe, động viên ông và nghe ông kể về những năm tháng lịch sử hào hùng của quân và dân Bát Xát trong đấu tranh giải phóng quê hương. Có thể nói, đây là nhân chứng lịch sử, là nguồn tư liệu hết sức quý giá để cán bộ, đảng viên và Nhân dân các  dân tộc trong huyện khắc ghi, lưu truyền đến muôn đời sau.
    Kế thừa, phát huy truyền thống cách mạng của Nhân dân Bát Xát nói chung, Trưởng Ban Cán sự Đảng đầu tiên của huyện Bát Xát Phạm Cao Sáng nói riêng, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các dân tộc huyện Bát Xát luôn đoàn kết sáng tạo, nỗ lực đưa kinh tế - xã hội ngày càng phát triển; nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân; xây dựng hệ thống cơ sở vật chất hạ tầng, bộ mặt nông thôn ngày càng khởi sắc. Cán bộ, đảng viên không ngừng phát huy truyền thống cách mạng, luôn gương mẫu đi đầu trong lao động sản xuất, học tập và công tác, trung thành với lý tưởng, mục tiêu của Đảng, xây dựng quê hương ngày càng văn minh, giàu đẹp. Chi, Đảng bộ không ngừng được củng cố, phát triển.