BXĐT- Vào thời điểm những ngày giáp Tết, khi hoa đào, hoa mận bắt đầu bung nở, cũng là lúc những người phụ nữ dân tộc Mông ở xã vùng cao Trung Lèng Hồ nói riêng và huyện Bát Xát nói chung lại tất bật chuẩn bị cho mình những bộ váy áo đẹp nhất để vui xuân, đón Tết. Với những họa tiết, màu sắc đa dạng, trang phục bằng thổ cẩm của phụ nữ Mông luôn nổi bật, tạo nên nét riêng biệt, độc đáo, tô điểm cho bức tranh văn hóa đồng bào các dân tộc nơi đây.

Bình yên bản Mông trong những ngày giáp Tết

Có dịp đến thôn Tả Tà Lé, xã Trung Lèng Hồ vào những ngày giáp tết, chúng tôi cảm nhận được hương sắc mùa xuân đang ngập tràn trên mọi nẻo đường, ngõ xóm. Cùng với những chén rượu nồng trong những bữa ăn quây quần bên gia đình, họ tộc. Tết ở bản Mông cũng không thể thiếu đi sắc màu rực rỡ trên trang phục của những thiếu nữ du xuân. Để tạo ra những sản phẩm thổ cẩm độc đáo thì cần phải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của người phụ nữ Mông như: Trồng lanh, xe sợi, in sáp, nhuộm chàm và thêu thùa.

Bà Liều Thị Cở, thôn Tả Tà Lé, xã Trung Lèng Hồ cho biết: “Đối với người Mông cây lanh rất có giá trị, vải lanh dùng vào rất nhiều dịp như: Cưới hỏi, dùng cho người khi qua đời và đặc biệt là dùng để may, thêu trang phục truyền thống mặc khi đi đám cưới, các lễ hội của người Mông...”

Xe sợi

Sau công đoạn dệt, để tạo nên những tấm vải thổ cẩm độc đáo, người phụ nữ Mông bắt đầu công đoạn dùng kỹ thuật in, vẽ sáp và thêu. Công việc này thể hiện sự khéo tay, chăm chỉ và còn là tiêu chí đánh giá tài năng, đạo đức, phẩm chất và cách làm ăn của người phụ nữ Mông. Bởi vậy, những sản phẩm thổ cẩm với sự trang trí, phong phú và độc đáo với hoa văn, họa tiết khác nhau, theo các gam màu chủ đạo trắng, đỏ, vàng, xanh lá cây và tím dần hiện lên nền vải lanh đã trở thành nét văn hoá của người Mông từ bao đời nay. Chị Lý Thị Chí, thôn Tả Tà Lé, xã Trung Lèng Hồ chia sẻ:“Lúc nhỏ được mẹ và bà dạy thêu, dệt vải; bây giờ lớn biết làm rồi, sắp đến Tết thì thêu, may quần áo để đón Tết”

Truyền dạy nghề dệt lanh truyền thống cho thế hệ trẻ

Phụ nữ người Mông hầu như ai cũng biết thêu thùa ngay từ khi còn nhỏ. Mỗi khi chuẩn bị đón Tết, vui xuân những thiếu nữ người Mông lại tự tay thêu váy áo cho mình. Họa tiết, hoa văn trên nền trang phục người Mông chủ yếu là các hoa văn hình học. Đó là những đường ngang, viền đậm dài hoặc gẫy góc, tạo ra các khối hình vuông, chữ nhật, hình thoi được làm thủ công và mất rất nhiều thời gian. Qua đó đã thể hiện được sự khéo léo, tài năng của người phụ nữ Mông nơi đây. Để lưu giữ nghề dệt, thêu thổ cẩm truyền thống cho thế hệ sau, những bé gái người Mông ngay từ nhỏ đã được các bà, các mẹ dạy cách thêu thùa để tự may cho mình những bộ trang phục truyền thống. Em Giàng Thị Thi, thôn Tả Tà Lé, xã Trung Lèng Hồ phấn khởi nói:“Em được các bà, các cô dạy dệt vải; em sẽ cố gắng học tập để sau này có thể dệt được vải và may quần áo, váy cho mình”

Những sợi lanh được dệt thành tấm thổ cẩm mềm mại

Đồng chí Trần Văn Thắng, Phó Bí Thư Đảng ủy xã Trung Lèng Hồ cho biết:“Để bảo tồn văn hóa truyền thống của người Mông, đặc biệt là trang phục của người phụ nữ Mông; cấp ủy, chính quyền địa phương tăng cường công tác tuyên truyền bà con trồng cây Lanh để lấy sợi. Phụ nữ lớn tuổi truyền dạy cho các con, các cháu; đồng thời xây dựng kế hoạch để mở lớp truyền dạy nghề trồng Lanh, dệt vải cho người phụ nữ, nhất là lớp trẻ để gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống này của người Mông trên địa bàn xã”

Thêu hoa văn trên những tấm thổ cẩm

Đối với người Mông, váy áo truyền thống không thể thiếu trong những ngày Tết; dù là truyền thống hay hiện đại, nó vẫn mang đậm những nét đặc trưng của bản sắc dân tộc. Và mùa xuân này, những thiếu nữ người Mông lại xúng xính váy áo xuống chợ, dập dìu với những điệu khèn gọi bạn trong những ngày hội xuân trong những sắc màu thổ cẩm.