BXĐT- Hàng ngàn năm nay những người nông dân ở vùng cao Bát Xát vẫn cần mẫn, sáng tạo. Từ sức lao động và đôi bàn tay khéo léo của bao thế hệ, đã tạo nên những thửa ruộng bậc thang, mang vẻ đẹp hài hòa với thiên nhiên, mà bất kỳ ai được chiêm ngưỡng khi bước vào một mùa vụ mới cũng phải ca ngợi. Những năm gần đây, ruộng bậc thang Bát Xát đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, ẩn chứa nhiều điều thú vị mà du khách luôn muốn trải nghiệm và khám phá.
Ruộng bậc thang khu vực xã Dền Sáng nhìn từ trên cao
Huyện Bát Xát có trên 3.000 ha ruộng bậc thang ở tất cả các xã, nổi bật là thung lũng Thề Pả thuộc địa phận 2 xã Y Tý và Ngải Thầu. Ruộng bậc thang ở Bát Xát không chỉ mang đến những mùa vàng no ấm, mà nó còn là niềm tự hào của đồng bào dân tộc nơi đây với lịch sử hàng trăm năm khai hoang của bao thế hệ. Với khí hậu mát mẻ, trong lành, cảnh sắc thiên nhiên vừa có nét hùng vĩ, hoang sơ, mộc mạc mà vẫn không kém phần lãng mạn.
Trong những năm gần đây, Bát Xát trở thành điểm hẹn lý tưởng cho du khách ưa thích du lịch trải nghiệm, khám phá; hay đơn giản là tìm chốn yên bình để được nghỉ ngơi sau những bộn bề lo toan, hối hả. Không chỉ có cảnh sắc thiên nhiên, Bát Xát còn níu lòng du khách bởi những cộng đồng người Hà Nhì, Mông, Dao, Giáy.... hiền lành, mến khách, bao đời thủy chung, gắn bó với núi rừng đắp bồi nên giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống, tri thức dân gian đáng quý trọng. Những người nông dân chân lấm, tay bùn với sức lao động của mình tạo cho khung cảnh thiên nhiên quê hương đầy sức sống khi bước vào mùa vụ mới.
Anh Trần Văn Hiếu, Khách du lịch đến từ tỉnh Thái Bình chia sẻ: “Tôi có niềm đam mê sê dịch nên cũng đi rất nhiều nơi, ở Mù Cang Trải - Yên Bái cũng có ruộng bậc thang rất đẹp, nhưng chỉ tập trung ở một chỗ; nhưng ở Bát Xát ruộng bậc thang được trải dài trên suốt quãng đường đi. Ở đây ngoài ruộng bậc thang còn có vẻ đẹp của mây khung cảnh rất nên thơ và có cảm giác mình hòa được vào với thiên nhiên hơn”
Thời điểm chiêm ngưỡng vẻ đẹp của ruộng bậc thang đẹp nhất là khoảng thời gian từ cuối tháng 5, đầu tháng 6 cho đến hết tháng 9. Bởi lẽ, khoảng từ cuối tháng 5, đầu tháng 6 là lúc bắt đầu vụ lúa mới. Những bàn tay chăm chỉ, khéo léo, chuyên cần của người dân nơi đây phủ lên những cánh đồng, khu ruộng bậc thang tấm áo choàng xanh mướt. Đó là màu xanh của hy vọng, của tinh thần hăng say lao động sản xuất, kinh nghiệm đúc kết từ thế hệ này qua thế hệ khác. Bước vào độ tháng 8, tháng 9, những thửa ruộng bậc thang được thay áo mới, khi những bông lúa trĩu hạt ngả màu vàng óng ả. Một sắc vàng trải dài, uốn quanh những sườn núi là điểm nhấn đắt giá cho bức tranh thiên nhiên sinh động, tươi mới, tràn đầy sức sống.
Chị Chu Thị Phương – Du khách đến từ Hà Nội cho biết: “Đây là lần đầu tiên tôi đến với Y Tý lại vào đúng dịp mùa lúa chín. Khung cảnh ở đây rất quyến rũ, tôi hy vọng có nhiều dịp hơn nữa để được trở lại mảnh đất này.”
Mùa lúa chín trên những thửa ruộng bậc thang thôn Choản Thèn, xã Y Tý
Bất kỳ ở thời điểm nào, dù là mùa nước đổ, lúa xanh cũng như mùa lúa chín, cánh đồng ruộng bậc thang ở các xã Y Tý, Dền Sáng, Sàng Ma Sáo hay Mường Hum.... của huyện Bát Xát đều mang những vẻ đẹp riêng, tạo ra sức hút kỳ lạ với du khách muôn phương. Ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, những thửa ruộng ngang núi, lưng trời đã được nâng tầm thành di sản và trở thành tài sản vô giá mang đến giá trị cho du lịch Bát Xát.
Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của lễ hội mùa Thu, hàng năm huyện Bát Xát thường xuyên tổ chức các hoạt động trải nghiệm như: Bay dù lượn với chủ đề “bay giữa mùa vàng”, giải chạy bộ đường mòn “giữa mùa vàng Bát Xát”.... thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm. Đặc biệt, vừa qua huyện Bát Xát được đón nhận Quyết định công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Tri thức dân gian canh tác ruộng bậc thang của người Hà Nhì, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai”, đó là động lực để Bát Xát tăng cường công tác quản lý, khai thác tiềm năng sẵn có thúc đẩy du lịch Bát Xát ngày càng phát triển.
Ông Phạm Văn Tâm, Trưởng Phòng Văn hóa, thông tin huyện Bát Xát cho biết: “Ở Bát Xát có rất nhiều địa phương có ruộng bậc thang rất đẹp; đặc biệt là danh thắng cấp Quốc gia, thung lũng ruộng bậc thang Thèn Pả. Và năm 2022 Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch đã có Quyết định công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Tri thức dân gian canh tác ruộng bậc thang của người Hà Nhì, huyện Bát Xát. Thời gian tới Phòng Văn hóa, thông tin tiếp tục tham mưu cho huyện để xây dựng các danh mục, cắm mốc và tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá để thu hút ngày càng nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm”.
Tri thức canh tác ruộng bậc thang của đồng bào các dân tộc ở Bát Xát
Mặc dù là sản phẩm được tạo nên từ tri thức dân gian bản địa, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm canh tác. Nhưng theo thời gian, từ hoạt động thực tiễn, ruộng bậc thang không đơn thuần là phương thức sản xuất, mà sâu thẳm trong đó là giá trị lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc vùng cao, ẩn chứa nhiều điều thú vị mà du khách luôn muốn trải nghiệm và khám phá. Huyện Bát Xát đang quan tâm đầu tư, bảo tồn, phát huy thế mạnh; biến di sản thành tài sản, tập trung xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng thu hút du khách đến trải nghiệm, khám phá, góp phần thúc đẩy lĩnh vực du lịch ngày càng phát triển.